Business Model คือ แผนหรือแนวทางที่ธุรกิจใช้ในการสร้างรายได้ โดยรวมถึงการนำเสนอคุณค่า (Value Proposition) การหาลูกค้า (Customer Segments) ช่องทางการจัดจำหน่าย (Channels) ความสัมพันธ์กับลูกค้า (Customer Relationships) กระแสรายได้ (Revenue Streams) กิจกรรมหลัก (Key Activities) ทรัพยากรหลัก (Key Resources) พันธมิตรหลัก (Key Partners) และโครงสร้างต้นทุน (Cost Structure) ทั้งหมดนี้ช่วยให้ธุรกิจดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน
การประเมิน Business Model
ทำไมต้องประเมิน Business Model? การสร้าง Business Model ที่ดีในตอนเริ่มต้นไม่เพียงพอที่จะรักษาความยั่งยืนในระยะยาว จำเป็นต้องมีการประเมินเพื่อระบุจุดแข็งและจุดอ่อนของธุรกิจ รวมถึงการกำหนดเป้าหมายใหม่ๆ และการปรับปรุงเพื่อเพิ่มส่วนแบ่งการตลาดและกระแสเงินสด
คุณสมบัติของ Business Model ที่แข็งแกร่ง
- Desirability: ลูกค้าต้องการสินค้า/บริการหรือไม่
- Feasibility: ธุรกิจสามารถสร้างและดำเนินการได้หรือไม่
- Viability: ธุรกิจสามารถสร้างรายได้มากกว่าต้นทุนหรือไม่
วิธีการประเมิน Business Model
1. Business Model Canvas และ SWOT Analysis
- ใช้ Business Model Canvas เพื่อสร้างภาพรวมของธุรกิจ
- ทำ SWOT Analysis เพื่อประเมินจุดแข็ง, จุดอ่อน, โอกาส, และภัยคุกคามของแต่ละส่วนใน Business Model
2. การประเมินจาก Morris, Schindehutte, Richardson และ Allen (2006)
- ประเมินข้อได้เปรียบเชิงแข่งขัน, เครือข่ายคุณค่า, ข้อเสนอคุณค่า, กระบวนการภายใน, ต้นทุน, กลยุทธ์, รายได้และการกำหนดราคา
3. NICE Framework จาก Amit & Zott
- Novelty: ความแปลกใหม่
- Lock-in: การสร้างความจงรักภักดี
- Complementarities: การเสริมกันของสินค้า
- Efficiency: การเพิ่มประสิทธิภาพ
4. ตัวชี้วัดของ Hamel
- Efficiency: ความสามารถในการส่งมอบคุณค่า
- Uniqueness: ความเป็นเอกลักษณ์
- Fit: การเชื่อมต่อระหว่างส่วนประกอบ
- Profit Boosters: การเพิ่มผลกำไร
5. 7 คำถามจาก Alexander Osterwalder
- ความยากง่ายในการเปลี่ยนไปใช้สินค้า/บริการของคู่แข่ง
- ความสามารถในการขยาย Business Model
- ความสามารถในการสร้างรายได้ซ้ำ
- การสร้างรายได้ก่อนการใช้จ่าย
- การให้ลูกค้าหรือบุคคลที่สามทำงานแทน
- การป้องกันตนเองจากการแข่งขัน
- โครงสร้างต้นทุนที่ดีกว่าคู่แข่ง
การประเมินสภาพแวดล้อมของ Business Model
- Industry Forces: การแข่งขัน, ผู้เข้ามาใหม่, สินค้าทดแทน, ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย, ซัพพลายเออร์
- Market Forces: ประเด็นตลาด, กลุ่มตลาด, ความต้องการ, ค่าใช้จ่ายในการเปลี่ยนไปใช้คู่แข่ง, ความน่าสนใจของรายได้
- Key Trends: แนวโน้มเทคโนโลยี, แนวโน้มการกำกับดูแล, แนวโน้มเศรษฐกิจสังคม, แนวโน้มวัฒนธรรมและสังคม
- Macroeconomic Forces: สภาพตลาดโลก, ตลาดทุน, สินค้าโภคภัณฑ์และทรัพยากรอื่นๆ, โครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ไม่มี Business Model ใดที่สมบูรณ์แบบ 100% การประเมินและปรับปรุง Business Model อย่างต่อเนื่องจะช่วยเพิ่มโอกาสความสำเร็จในระยะยาวของธุรกิจ
อ่านบทความเพิ่มเติม : สรุป AGRITECH BUSINESS MODELS