Business Model Canvas โมเดลธุรกิจที่นักการตลาด และ SMEs นิยมใช้

Business Model Canvas คือครื่องมือที่ถูกออกแบบขึ้นมาเพื่อให้เรานำไปใช้กับการวิเคราะห์ธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจที่กำลังก่อตั้งขึ้นมาไม่นานนี้ หรือธุรกิจที่ก่อตั้งมานานแล้ว ควรให้ความสำคัญกับการสร้างโมเดลธุรกิจเพื่อเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีต่อการบริหารจัดการ หรือถ้าธุรกิจของเรากำลังตกอยู่ในวิกฤติ การนำ Business Model Canvas มาวิเคราะห์อีกครั้ง อาจจะทำให้เราค้นพบทางออกในการแก้ปัญหาได้ ไม่ว่าเราจะเป็นพนักงานในระดับไหนก็ตามจำเป็นต้องมีพื้นฐานในการวิเคราะห์แผนธุรกิจติดตัวเอาไว้ ซึ่ง Business Model Canvas จะช่วยให้คุณมีวิธีคิดในเชิงบริหารธุรกิจอย่างครอบคลุม

shutterstock_1013210794

Business model Canvas มี 9 ด้านให้เรานำไปวิเคราะห์

Value Propositions

เราต้องค้นหาตัวตนของธุรกิจให้เจอ ว่าสินค้าและบริการหลักของเราคืออะไร ธุรกิจของเราสร้างคุณค่าให้กับผู้บริโภคได้อย่างไร และเราต้องการให้แบรนด์มีภาพลักษณ์แบบไหนในสายตาของลูกค้า ซึ่งการกำหนดวิสัยทัศน์ คุณค่า และพันธกิจ คือจุดเริ่มต้นของการขับเคลื่อนธุรกิจอย่างมีเป้าหมาย และเป็นส่วนสำคัญต่อการสร้างโมเดลธุรกิจให้เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว

Customer Segment

การวิจัยสินค้าหรือบริการใหม่ ๆ ที่จะออกวางจำหน่ายในตลาดแต่ครั้ง ทุก ๆ ธุรกิจจะต้องรู้ว่ากลุ่มลูกค้าเป้าหมายของเราเป็นใคร มีช่วงอายุเท่าไหร่ มีกำลังซื้อมากหรือน้อย หรือมีไลฟ์สไตล์แบบไหน เมื่อเรากำหนดกลุ่มเป้าหมายชัดเจนแล้ว จะทำให้เราหาช่องทางการเข้าถึงลูกค้าได้ง่ายขึ้น ยิงโฆษณาได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญคือจะทำให้เราวางกลยุทธ์ได้ตรงจุดมากขึ้น

Customer Relationships

การสร้างความสัมพันธ์กับลูกค้าคือหัวใจสำคัญของการสร้างธุรกิจให้เติบโตขึ้น ยิ่งในยุคนี้ธุรกิจใดก็ตามที่มีความสามารถในการสร้างฐานลูกค้าให้เติบโตขึ้นย่อมได้เปรียบมากกว่าคู่แข่งในตลาดเดียวกัน ดังนั้น ในส่วนของ Customer Relationships เราต้องหาวิธีในการจัดการกับความสัมพันธ์กับลูกค้าสำหรับธุรกิจของเราเอง ยุคนี้มีเครื่องมือการตลาดที่ตอบโจทย์การทำ CRM Marketing อยู่หลายเครื่องมือ เช่น HubSpot CRM หรือ Line CRM เป็นต้น

Channels

หลังจากที่เราได้กำหนดกลุ่มลูกค้าเป้าหมายแล้ว เพื่อให้กลยุทธ์ของเราสมบูณร์แบบมากขึ้นเราต้องเลือกช่องทางในการทำโฆษณาสินค้าหรือบริการให้เหมาะสมต่อธุรกิจของเรามากที่สุด ซึ่งช่องทางการขายจะส่งผลต่อประเภทของคอนเทนต์ที่เราทำด้วย รวมถึงต้นทุนที่เราต้องลงทุนไปกับการโฆษณาบนแพลตฟอร์มต่าง ๆ ด้วยเช่นกัน เช่น บน Social Media Plateform, E-Commerce หรือ Delivery Plateform เป็นต้น

Key Activities

การกำหนดสิ่งที่เราจะต้องทำเพื่อให้เราขับเคลื่อนโมเดลธุรกิจให้บรรลุเป้าหมาย คืออีกหนึ่งสิ่งที่ผู้บริหารต้องออกแบบกระบวนการทำงานภายในองค์กรขึ้นให้สอดคล้องกับเป้าหมายที่กำหนด เช่น หากองค์กรของเราต้องการปรับตัวให้เข้ากับเศรษฐกิจยุคใหม่ และนำดิจิทัลเข้ามาอยู่ในกระบวนการทำงาน Key Activities ที่เราต้องทำคือสร้างวัฒนธรรมขึ้นมาใหม่ให้บุคลากรได้ซึมซับแนวคิดแบบ Digital Mindset ถ้าวิสัยทัศน์ของผู้บริหารชัดเจนและคนในองค์กรได้เข้าใจตรงกัน ก็จะยิ่งส่งผลดีต่อโมเดลธุรกิจที่เราสร้างขึ้นมา

Key Partners

การหาคู่ค้าหรือพันธมิตรทางธุรกิจมีส่วนสำคัญที่จะทำให้ธุรกิจของเราประสบความสำเร็จ เพราะการทำธุรกิจจำเป็นต้องสร้างระบบนิเวศทางธุรกิจให้พร้อม เช่น ถ้าธุรกิจของเราเป็นธุรกิจร้านอาหารเกาหลี เราต้องหาคู่ค้าที่สามารถหาวัตถุดิบที่มีคุณภาพให้เราได้ในราคาที่สมเหตุสมผล และมีพาร์ทเนอร์ด้านบริการส่งอาหารที่ตอบโจทย์กับคนในพื้นที่ด้วย เมื่อเรามีระบบนิเวศทางธุรกิจที่พร้อมและสามารถรักษาความสัมพันธ์กับมีคู่ค้าที่ดีได้แล้ว เชื่อว่าธุรกิจของเราจพดำเนินการได้ว่ายขึ้น

Key Resource

อีกหนึ่งเรื่องที่สำคัญไม่แพ้การวางแผนกลยุทธ์ คือการจัดการกับทรัพยากรของบริษัททั้งในเรื่องของบุคลากร นวัตกรรมที่นำมาใช้ในกระบวนการทำงาน เช่น ถ้าเราต้องการขับเคลื่อนธุรกิจด้วยดิจิทัล 100% เราต้องจัดทำการฝึกอบรมให้ความรู้และเพิ่มทักษะที่จำเป็นต่อการทำงานให้กับบุคลากรในองค์กร รวมถึงการลงทุนกับนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่เอื้ออำนวยต่อการ Transformation เข้าสู่ธุรกิจแบบดิจิทัลอย่างเต็มตัว

Cost Structure

การทำธุรกิจเราต้องเข้มงวดเรื่องงบประมาณเป็นพิเศษ ถ้าเราควบคุมต้นทุนได้ดีโอกาสที่ธุรกิจจะขาดทุนมีน้อยมาก ดังนั้นเราต้องจัดสรรปันส่วนต้นทุนแต่ละส่วนให้ดี ในส่วนของต้นทุนเราสามารถวิเคราะห์ได้จากเรื่องต้นทุนทั้ง 4 ด้านนี้

Fixed Cost คือต้นทุนคงที่ซึ่งเป็นค่าใช้จ่ายที่เราต้องจ่ายเท่า ๆ กันในแต่ละเดือนไม่มีการผันแปรตามยอดขายใด ๆ เช่น ค่าเช่า ค่าจ้างพนักงาน ต้นทุนในส่วนนี้ยังเป็นต้นทุนที่จัดการได้ง่าย

Variable Cost คือต้นทุนผันแปรที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามปริมาณการผลิต ซึ่งต้นทุนในส่วนนี้จะมีค่าใช้จ่ายในแต่ละเดือนไม่เท่ากัน เช่น ค่าไฟฟ้า ค่าน้ำ ค่าน้ำมัน ค่าวัตถุดิบต่าง ๆ เป็นต้น

Economy of Scale คือการผลิตที่ทำให้เราสามารถควบคุมต้นทุนได้ เช่น การประหยัดจากแรงงาน (Labor) โดยพัฒนาแรงงานแต่ละคนให้มีทักษะเฉพาะด้านมากขึ้น ส่งผลให้เราผลิตได้มากขึ้นแต่ใช้จำนวนพนักงานเท่าเดิม และการประหยัดด้านการใช้ทุน (Capital) คือการเลือกใช้เครื่องจักรที่มีประสิทธิภาพ โดยใช้เวลาน้อยแต่ผลิตได้จำนวนมาก ประหยัดไฟ และค่าบำรุงรักษาต่ำ หรือการประหยัดในการจัดซื้อจัดจ้าง (Procurement) ธุรกิจสามารถประหยัดต้นทุนต่อหน่วยในการจัดซื้อวัตถุดิบ เช่น การสั่งซื้อวัตถุดิบในปริมาณที่มากเพื่อให้เราได้ส่วนลดจากการสั่งซื้อ เป็นต้น

Economy of Scope คือการลดต้นทุนโดยรวมของการผลิต เช่น เมื่อเราต้องการผลิตสินค้าหรือชิ้นส่วนชนิดหนึ่งขึ้นมา การดำเนินการผลิตเองทั้งหมดอาจจะทำให้เราต้องใช้งบประมาณสูง ดังนั้น เราต้องหาพาร์ทเนอร์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้านมาร่วมออกแบบผลิตภัณฑ์กับเรา และร่วมแชร์ความรู้ให้กันและกัน เช่นการผลิตสมาร์ทโฟนกว่าจะได้สมาร์ทโฟนออกมาวางจำหน่ายสักรุ่นหนึ่ง อาจใช้ Supplier มากกว่า 2 เจ้าขึ้นไป โดยการใช้ความชำนาญเฉพาะด้านของ Supplier แต่ละเจ้ามาร่วมกันผลิตชิ้นส่วนสมาร์ทโฟนขึ้นมา ทำให้เจ้าของแบรนด์สมาร์ทโฟนไม่ต้องลงทุนไปกับการวิจัยและพัฒนาด้วยตัวเองทั้งหมด

Revenue Streams

แหล่งที่มาของรายได้คือเรื่องที่คนทำธุรกิจของเก็บมาคิดด้วยเสมอว่าเราสามารถหารายได้จากไหนบ้าง โดยแหล่งที่มาของรายได้แบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ ค่าบริการ การขายสินค้า ค่าเช่า และค่าลิขสิทธิ์ ในประเภทแหล่งที่มาของรายได้ทั้ง 4 นี้ ประเภทไหนที่เป็นแหล่งรายได้หลักของธุรกิจเราบ้าง ซึ่งหนึ่งธุรกิจอาจจะมีรายได้มากกว่าสองแหล่ง

มีผู้บริหารหน้าใหม่เกิดขึ้นมามากมายในยุคที่นวัตกรรมรุ่งเรื่องอย่างสุดขีดและเอื้ออำนวยต่อการสร้างสรรค์ธุรกิจ บางคนเริ่มต้นธุรกิจด้วยกลยุทธ์ที่ดีหรือบางคนอาจจะเริ่มต้นทำธุรกิจโดยที่ไม่มีกลยุทธ์ใด ๆ เลย และมีทั้งคนที่ล้มเหลวและคนที่ประสบความสำเร็จ ในวันนี้หากเรามีไอเดียอยู่ในหัวและคิดจะเริ่มทำธุรกิจสักอย่างหนึ่ง เราควรนำ Business Model Canvas มาวิเคราะห์แผนธุรกิจของเราเพื่อเห็นภาพรวมของธุรกิจอย่างทะลุปรุโปร่งมากขึ้น และยังทำให้เราเริ่มต้นทำธุรกิจด้วยวิธีการบริหารที่ถูกต้อง